Op de kleurrijke kliffen van een van de oostelijke uitlopers van Sultauizdag, in de Kyzyl Kum-woestijn, zijn ruïnes bewaard gebleven van een van de grootste kastelen van het oude Khorezm – Ayaz-Kala. Volkslegendes associëren de naam van het fort met de naam van de legendarische krijgerslaaf Ayaz. Ayaz is een Centraal-Aziatische Turkse folkloreheld. De semi-mythische held wierp zich volgens een legende op een Amazone-prinses die in het Kirk-Kiz-fort woonde. De archeologen beweren dat het fort Ayaz-Kala uit de tweede eeuw na Christus stamt – een bloeitijd van het Kushan-rijk. Het strekte zich uit in een keten van oost naar west en maakte deel uit van een systeem van grenzen, gebouwd om de oase aan de kant van de woestijn te beschermen. Alle forten bevonden zich op zichtbare afstand van elkaar, waarschijnlijk om de overdracht van signalen van naderende vijanden gemakkelijk te maken.

Toprak-Kala, in het moderne Karakalpakstan, Oezbekistan, was een oude paleisstad en de hoofdstad van Chorasmia in de 2e/3e eeuw na Christus, waar muurschilderingen, munten en archieven werden ontdekt. De geschiedenis bestrijkt een periode van de 1e tot de 5e eeuw na Christus. Het maakt deel uit van de "Vijftig fortenoase" in het hedendaagse Oezbekistan

Deze architecturale plek werd ontdekt tijdens een Khorasan-expeditie onder leiding van SP Tolstov in 1938. Alle basisstudies van het fort werden uitgevoerd door het expeditiepersoneel. Het fort zelf is niet groot en bijna vierkant van vorm. Uit de studie van de fundering en de ruïnes van het bouwwerk bleek dat het fort omgeven was door een dubbele vallum, en dat er in elke hoek van het fort wachttorens stonden. Een hoofdstraat in het centrum van de nederzetting leidde naar een tempel van vuuraanbidders waar Zoroastrische priesters hun sacramentele riten hielden. Het woongedeelte van de stad werd door een straat opgedeeld in verschillende secties met elk meerdere kamers, waar mensen in gezinnen woonden.

Het fort Guldursun Kala dateert uit de II-I eeuw voor Christus en ligt in Karakalpakstan. Het fort werd gebouwd in een rechthoekige basis met een vierkant van 35 hectare. Adobe-muren zijn bekleed met twee rijen en hebben ingebouwde schietgaten. In de vijfde eeuw voor Christus werd het fort om onbekende redenen in puin gelegd. Ongeveer in de eerste helft van de twaalfde eeuw was Guldursun Kala gerestaureerd en omgevormd tot een belangrijke buitenpost van de staat Khorezm. In de XIIIe eeuw werd het kasteel echter opnieuw verwoest door Mongoolse indringers. Alle acht kamers op de begane grond zijn gebouwd met dubbele bogen. Ze waren blijkbaar bedoeld voor speciale religieuze doeleinden, en in de bovenkamers stonden pakhuizen, terracotta afbeeldingen van goden en werden blijkbaar religieuze ceremonies gehouden. Kleine cult-terracotta, miniatuurvaatjes, keramiek versierd met mythologische onderwerpen - alles wat hier te vinden is, is typisch voor grafvoorwerpen.

Ruïnes van duizenden forten liggen verspreid over de grenzeloze open ruimtes van de Khorezm-steppen, maar de overblijfselen van Koy-Krylgan-kala, het fort van Lost Rams, zijn uniek. Het fort werd in 1938 terloops ontdekt door archeologen van de Khorezm-expeditie. Archeologen waren verrast door de vorm van de oude constructie, tot dan toe ongekend in Khoresm: de krachtige citadel met de overblijfselen van een beschermende muur was niet vierkant en/of rechthoekig zoals deze werd gebruikt. te zien, maar het was rond. Buiten hadden de beschermende constructies de vorm van een correcte cirkel met de citadel in het midden, deze was omgeven door een extern fort met torens. De ruimte tussen het centrale gebouw en de muur genaamd de "ring" leek volledig bebouwd. De kleiconstructie was enorm: de diameter van het centrale gebouw was 42 m, de hoogte in het best bewaarde deel was ongeveer 8 m, de diameter van de hele constructie - ongeveer 90 m.

Het fort vertegenwoordigt een vrij regelmatige driehoek, gericht op de hoofdrichtingen. De afmetingen zijn 200*170 m. Een relatief behoud van het fort kan worden verklaard door het feit dat de muren van het fort gedurende vele eeuwen bedekt waren met zandverstuivingen, wat er op een bepaalde manier toe bijdroeg dat de gevel van het gebouw behouden bleef. De Janbas-Kala-muren zijn bijna 10 meter hoog en geven de onmetelijkheid van het gebouw aan. Achter de buitenmuur bevond zich nog een muur, alsof deze de hoofdmuur ondersteunde, zeker gebouwd om een verdedigingsfort van het fort te versterken. De buitenmuur die tot op de bodem verdikt is 1,30 m breed en de binnenmuur 1 m. De smalle schietgaten in de buitenmuren van Janbas-Kala duiden ook op de militaire functie ervan.

1. Duman Kala bestaat uit drie aangrenzende secties: een vierkante westelijke omheining met hoektorens; een kleinere vierkante citadel; en een onregelmatige vierzijdige noordelijke omheining, waarvan de overblijfselen niet langer te zien zijn. De westelijke citadel is het best bewaarde deel, vooral langs de noordkant, maar er is nog maar een klein deel van de oostelijke omheining over