Andorra: een openluchtmuseum in de Pyreneeën

“Andorra is een kleine staat met een grote geschiedenis. Ontdek het allemaal zelf tijdens je vakantie. Duik in het rijke verleden van de parochies van Andorra. Bewonder de romaanse kerken, ijzermijnen en huismusea tijdens je culturele bezoek aan de Pyreneeën.

Andorra, land van ijzer en kerken
———————————

IJzer

Tussen de 12e en de 19e eeuw speelde Andorra een belangrijke rol in de ijzerontginning. Om zelf dit stukje geschiedenis van Andorra te ontdekken, maak je een ritje over de IJzerroute.

Je culturele tocht begint bij de smederij Rossel in de parochie La Massana, in het westen van de dwergstaat. Deze smederij is in 1842 gebouwd en was een van de eerste die in werking trad. Tegenwoordig is het een Interpretatiecentrum voor IJzer en is geopend voor bezoekers. Zo kun je zien hoe erts verwerkt wordt en welk economische belang het heeft voor de staat Andorra.

Stap vervolgens van de Ruta del Ferro (IJzerroute) over op de weg van de Muilezels. Tussen La Cortinada en Llorts ga je te voet of te paard langs de rivier Riu Valira. Daar bewonder je de sculpturen ter ere van de vroegere ‘mannen van ijzer’. Kijk goed om je heen, want onderweg kom je langs kolenkelders, smederijen en mijnen. In Llorts zie je bijvoorbeeld een ijzermijn.

Kerken

Je beseft al snel dat het historische erfgoed van Andorra ook rijk is aan prachtige romaanse kerken. Breng een bezoekje aan het Interpretatiecentrum van Romaans Andorra in Pal. Daar leer je meer over verschillende elementen van de bijzondere kerken in de dwergstaat.

Ben je nieuwsgierig geworden? Dan ga je over op het echte werk in de parochie Canillo. Hier staat de prachtige kerk Sant Joan de Caselles. Deze kerk wordt gezien als een van de meest representatieve kerken van de romaanse kunst uit Andorra. En de kerk heeft nog iets bijzonders. De ingang zit namelijk niet zoals gewoonlijk aan de zuidkant, maar aan de noordkant. En dat is niet voor niets, want de andere kant grenst aan de rivier Valira de Oriente.

Vervolgens neem je de route langs de kerken van Encamp. In de Sant Elalia, Sant Miquel de la Mosquera, Sant Roma de les Bons en Sant Pere del Pas de la Casa bewonder je oude schilderingen. In de buurparochie Escaldes bevindt zich de Sant Miquel d’Engolasters. De oudste stenen van die kerk zouden uit de 12e eeuw komen.

Ga via het mooie historische centrum van Andorra la Vella verder naar La Massana. Daar bezoek je de Sant Climent de Pal, waar je een barok altaarstuk kunt bewonderen.

Beëindig je culturele tocht door Andorra met een bezoekje aan de beschermheilige van Andorra in het heiligdom van Nostra Senyora de Meritxell.

In de voetsporen van de Andorrezen uit vroegere eeuwen
——————————————————

In de bergdorpen van Andorra zijn veel mooie erfstukken te vinden. Liefhebbers van geschiedenis zullen hier hun ogen uitkijken. Er zijn huismusea waarin je, als een soort tijdmachine, wordt meegenomen naar andere tijden.

Om dit zelf te beleven, ga je naar het noorden, naar de gemeente Ordino. Hier bezoek je de Casa d’Areny-Plandolit. Dit is de enige adellijke residentie die nog enigszins intact is gebleven. Er staan objecten uit de 19e en 20e eeuw. Zo kun je zien hoe het leven eruitzag van een Andorrees gezin dat rijk is geworden van de ijzerindustrie.

Bij Encamp, meer naar het oosten, neem je een kijkje in Casa Cristo. Dit huis was van een eenvoudig gezin dat hier tot 1947 woonde. Je ziet hier oude landbouwwerktuigen en andere kenmerken van hoe het leven in Andorra er meer dan een eeuw geleden uitzag. Het lijkt net of je even terug in de tijd bent geweest.

Midden in het dorp Sispony ligt het huis van de familie Perich. Dit huis is gebouwd in de 17e eeuw en is meerdere malen gerestaureerd. De grootste restauratie vond plaats na een brand. Het imposante gebouw bestaat uit vier verdiepingen met een broodoven, slaapkamers en veel objecten die kenmerkend zijn voor een tevreden boerengezin.

Beëindig je tocht langs deze verrassende huismusea in Casa de la Vall, het Huis van de Vallei. Dit adellijke gebouw dateert uit de 16e eeuw en moet je gezien hebben om je kennis van het prinsdom uit te breiden. In 1702 werd het huis overgenomen door het algemeen bestuur en tot 2011 is het gebruikt als parlement van Andorra. Het was dan ook het kleinste parlement van Europa.

Op de voorgevel kun je het wapen en de spreuk van de staat Andorra zien staan: Virtus Unita Fortior (Eendracht maakt macht).

### Andorra en Karel de Grote

Hoewel het nog niet duidelijk is onder welke omstandigheden Andorra een zelfstandige staat is geworden, lijkt het erop dat Karel de Grote er iets mee te maken heeft gehad.

In de 18e eeuw vocht de toekomstige keizer tegen de Saracenen in de Pyreneeën. De Andorrees Marc Almugaver zou toen met duizenden landgenoten aan de zijde van Karel de Grote gevochten hebben. Als dank zou Karel de Grote ze toen hun onafhankelijkheid gegeven hebben.

### Wist je dat?

…de bestuursafdelingen van Andorra ‘parochies’ worden genoemd? Daar is goed aan af te leiden hoeveel belang de dwergstaat in de Pyreneeën hecht aan het christendom. Ben je klaar om de architectonische hoogstandjes te bewonderen die hieruit zijn voortgevloeid?

### Top 4 evenementen in Andorra

Februari: Carnaval van Andorra, wanneer in alle parochies wordt gefeest en gedanst.

14 maart: feest van de grondwet, de Andorrezen vieren dat hun eerste grondwet is aangenomen.

Augustus: Festa Major van Andorra la Vella, folkloristische bals, muziek en traditionele gerechten.

8 september: nationale feestdag, grote processie naar het heiligdom van Nostra Senyora de Meritxell.

### Cultureel Andorra in het kort

Beste tijd om te gaan

De dwergstaat is het hele jaar door prachtig. Toch kun je het beste in de lente of zomer gaan om de festes majors van de Andorrese dorpen te bezoeken en mee te vieren.

Vervoer

Auto: om alle schatten van de dwergstaat te bezoeken tijdens een kort verblijf.

Te voet: om je culturele ontdekkingen te combineren met sport.

Te paard: bijvoorbeeld over de IJzerroute.

### Overnachten

Je overnacht heerlijk in een van de vele hotels van de dwergstaat. Voor een meer ‘local’ verblijf ga je naar een herberg of een pension in een afgelegen dorp. Vergeet niet te reserveren.

### Eten & drinken

Borda del Tremat: Sant Miquel, 23, El Tremat, Encamp – Stoofvlees in een traditionele borda. Ongeveer € 30* per persoon

Cisco de Sans: Anna María Janer, 4, Andorra la Vella – Wijn- en tapasbar midden in de historische wijk. Tapas van € 2 tot € 7*

Borda de l’Avi: av. Del Ravell, 38, La Massana – Traditionele borda in een gebouw uit de 16e eeuw. Ongeveer € 30* per persoon

L’Era d’En Jaume: Llorts, Ordino – Lokale keuken. Menu vanaf € 19*

* Prijzen kunnen afwijken.”